Mét ®ªm, c¸ch ®©y mét thÕ kû, khi có kªu trong rõng bªn bê hå Walden, «ng sau nµy ph¶i ®em bao nhiªu ®êi sèng ®Ó ®æi lÊy vËt Êy".
Nãi mét c¸ch kh¸c: Lo l¾ng vÒ mét viÖc g× ®Ó h¹i ®êi sèng ta, tøc lµ ®¸nh gi¸ viÖc ®ã ®¾t qu¸, cã kh¸c g× ®iªn kh«ng?
ChÝnh Gilbert vµ Sullivan ®iªn nh vËy. Hä biÕt so¹n nh÷ng ®iÖu nh¹c vµ lêi ca vui vÎ mµ hä kh«ng biÕt chót g× vÒ c¸ch g©y h¹nh phóc cho ®êi hä. Hä ®• so¹n mÊy b¶n ca nhÑ nhµng du d¬ng nhÊt ®Ó lµm vui cho ngêi ®êi nh b¶n: Patience, Pinafore, The Mikado. Nhng hä kh«ng tù chñ ®îc. Hä ®Çu ®äc ®êi hä chØ v× c¸i gi¸ tiÒn mét tÊm th¶m. Sullivan mua mét tÊm th¶m r¹p h¸t cña hai ngêi míi lËp. Gilbert thÊy ®¾t tiÒn qu¸, næi xung lªn. ThÕ råi hä kiÖn nhau vµ cho tíi chÕt kh«ng thÌm nãi víi nhau nöa lêi ca còng chÐp l¹i gëi cho Gilbert; vµ khi Gilbert viÕt råi lêi ca còng chÐp l¹i gëi cho Sullivan. Cã lÇn hä ph¶i ra s©n khÊu cïng mét lóc th× mçi ngêi ®øng mét ®Çu, ngêi quay mÆt ra phÝa nµy ®Ó chµo kh¸n gi¶, ngêi ngã ra ph¸i kia ®Ó khái tr«ng thÊy mÆt nhau. Hä kh«ng biÕt "tèp" nçi giËn cña hä l¹i, nh Lincoln.
Mét lÇn, trong trËn Nam B¾c chiÕn tranh, khi nghe b¹n th©n tè ¸o nh÷ng kÎ thï cau ®éc nhÊt c¶u m×nh, «ng nãi: "C¸c anh cßn giËn dai h¬n t«i n÷a. Cã lÏ t«i dÔ lµm lµnh qu¸, nhng kh«ng bao giê t«i nghÜ rõng giËn nhau lµ cã lîi. CHóng ta ®©u cã th× giê ®Ó g©y lén suèt nöa ®êi ngêi. NÕu cã ngêi nµo th«i kh«ng kÝch t«i n÷a th× t«i quªn h¼n chuyÖn cò ®i liÒn".
T«i íc g× n÷a. Khi hay tin, bµ næi giËn ®ïng ®ïng- vµ 50 n¨m sau, bµ vÉn cha ngu«i. T«i nghe bµ kÓ l¹i chuyÖn Êy c¶ chôc lÇn råi. LÇn cuèi cïng gÆp t«i, bµ ®• 70 tuæi. Tha víi bµ: "Tha c«, dîng lµm mÊt mÆt c« nh vËy, qu¶ lµ dîng cã lçi; nhng thµnh t©m mÊt mÆt c« nh vËy, qu¶ lµ cã lçi; nhng thµnh t©m xÐt, ®• gÇn nöa thÕ kû mµ c« vÉn cµu nhµu vÒ chuyÖn ®ã hoµi, th× c« cßn v« lý h¬n dîng l¾m n÷a". Nhng lêi
Nhng nghÜ kü bµi häc cßn rÊt rÎ. ¤ng nãi: "Khi lín lªn, suy xÐt nh÷ng hµnh ®éng cña ngêi ®êi, t«i têng cã rÊt nhiÒu ngêi lín h¬n ®• "mua hí chiÕc cßi". Tãm l¹i, t«i nhËn thÊy r»ng hä mua chuèc hÇu hÕt nh÷ng næi khæ së cña hä v× ®• ®Þnh sai nh÷ng vËt trªn ®êi vµ ®• "mua hí nh÷ng chiÕc cßi".
Gilbert vµ Sullivan ®• mua hín chiÕc cßi cña m×nh. Bµ c« Ethid còng vËy. Theo bé B¸ch khoa tù ®iÓn cña Anh, th× "¤ng Leson Tolstoi trong 20 n¨m cuèi ®êi cã lÏ lµ ngêi ®îc ngìng mé nhÊt thÕ giíi". Trong hai chôc n¨m Êy tõ 1890 tíi 1910, kh«ng lóc nµo ngít ngêi ®Õn nhµ «ng- nh tÝn ®å hµng hêng ë ®Êt Th¸nh- ®Ó ®îc ngã dung nhan, nghe tiÕng nãi, hoÆc rê v¹t ¸o cña «ng. Mçi lêi «ng thèt, ®îc ngõ¬i ta chÐp liÒn vµo sæ tay, gÇn nh lêi thiªn kh¶i vËy. Nhng vÒ ®êi sèng, ®êi sèng h»ng ngµy cña «ng, chÐn ®Ëp ®Üa kh«ng ph¶i lµ v« cí. Nhng cßn lµm tÖ h¬n vËy n÷a kia. ¤ng chÐp nh÷ng chuyÖn ®ã vµo nhËt ký ®Ó trót c¶ lçi lªn ®Çu bµ! §ã "c¸i cßi" cña «ng ®ã! ¤ng nhÊt ®Þnh kiÕm c¸ch tá cho hËu thÕ biÕt r»ng kh«ng ph¶i «ng mµ lµ do bµ cã lçi. Vµ bµ lµm g× ®Ò ®¸p l¹i? TÊt nhiªn bµ ®• xe ph¨ng hÕt råi còng viÕt nhËt ký ®Ó m¹t s¸t «ng. Bµ cßn viÕt mét tiÓu thuyÕt nhan ®Ò lµ: Lçi t¹i ai? Trong ®ã bµ t¶ «ng nh mét con quû cßn bµ th× nh mét ngêi chÞu cùc h×nh vËy.
Råi tÊn bi kÞch kÕt côc ra sao? T¹i sao hai «ng bµ nhÊt ®Þnh gia ®×nh cña m×nh thµnh mét "nhµ th¬ng ®iªn" nh «ng ®• nãi? §• ®µnh cã nhiÒu nguyªn nh©n l¾m, nhng nguyªn nh©n chÝnh lµ c¶ hai «ng bµ ®Òu nhiÖt t©m muèn lµm cho chóng ta, b¹n vµ t«i c¶m ®éng. Ph¶i, chóng ta lµ dµn hËu sinh mµ «ng bµ lo ©u vÒ lêi b×nh phÈm khen che cña hËu thÕ l¾m. Nhng b¹n cã m¶y may quan t©m vÒ sù «ng bµ cã lçi kh«ng? Kh«ng. Chóng ta ®Òu lo ®Õn chuyÖn gia ®×nh Tolstoi. CÆp vî chång khèn khæ Êy d• tr¶ m¾c "chiÕc cßi" cña hä biÕt bao! N¨m chôc n¨m sèng trong c¶nh ®Þa ngôc- chØ v× kh«ng mét ngêi nµo cã ®ñ l¬ng tri ®Ó nãi "Tèp l¹i ®i", hoÆc cã ®ñ s¸ng suèt nhËn gi¸ trÞ cña mçi sù, mµ r»ng: "Th«i chóng ta tèp chuyÖn ®ã ngay b©y giê nhÐ. Chóng ta phÝ ®êi chóng ta qu¸. Th«i ®i, ®• kÐo dµi qu¸ råi".
T«i thµnh thùc tin÷ng u phiÒn lµ chóng ta lËp ®îc mét thø kim b¶n vÞ riªng cho chóng ta, mét thø kim b¶n vÞ ®Ó ®¸nh gÝa xem mçi sù vËt quan träng tíi bùc nµo ®èi víi ®êi sèng.
Tiêu đề: " Tốp " lo lại 
Wed Jun 04, 2008 12:21 pm
