Phần 1: The Bealtes và cuộc xâm lăng đầu tiên của người Anh

Phần 1: The Bealtes và cuộc xâm lăng đầu tiên của người Anh



The Beatles

Người
Mỹ có công sinh ra nhạc rock and roll nhưng lại không phát triển được.
Những năm đầu thập niên 60 khi Elvis Presley mãn hạn quân dịch về, các
ông bầu cùng những hợp đồng béo bở nhưng không có giá trị về mặt nghệ
thuật đã lôi kéo anh vào vòng xoáy của showbiz và biến Elvis thành một
ca sĩ thị trường chỉ biết hát những bản tình ca ẻo lả và đóng những bộ
phim mì ăn liền. Nhạc rock Mỹ dậm chân tại chỗ với công thức sáo mòn.
Người Mỹ dường như cũng quên đi nhạc rock and roll mà bằng lòng với
nhac MOR (viết tắt của Middle of the Road, loại nhạc thị trường dễ nghe
và êm tai). Nhạc rock có nguy cơ chết non.

May
mắn thay, người Anh đã tiếp nhận đứa con “suy dinh dưỡng” này về nuôi
và phát triển nó lên một mức cao hơn. Năm 1964, sau khi chinh phục Châu
Âu, bốn chàng trai trẻ của xứ Liverpool với cái tên The Bealtes bắt đầu
tấn công nước Mỹ bằng âm nhạc của chính mình. Thành công của nhóm The
Bealtes vuợt xa mức tưởng tượng của cả dân Anh lẫn dân Mỹ. Nước Mỹ hoàn
toàn bị chinh phục trước sự hấp dẫn của bốn chàng trai Anh Quốc đến mức
hàng loạt các ban nhạc khác của Anh theo phong cách của Beatles đã
thuận đường làm tới chiếm sạch thị trường băng đĩa của nước Mỹ. Dân Mỹ
bắt đầu nói về những Herman's Hermits, Searchers, Gerry and the
Pacemakers, những anh chàng Ăng-lê với cái đầu nấm ngộ nghĩnh và thứ âm
nhạc trẻ trung sôi động. Chương trình tạp kĩ nổi tiếng của Mỹ lúc bấy
giờ là Ed Sullivan Show trở thành công cụ để giới thiệu Rolling Stones
và các ban nhạc nguời Anh khác. Cao trào của cuôc xâm lăng này là vào
năm 1965, sau thành công của bộ phim "Help!" của The Beatles.

Cảm
thấy ảnh hưởng của The Bealtes là quá nguy hiểm trước sự sống còn của
ngành âm nhạc quốc gia, người Mỹ bắt đầu quyết định phải làm điều gì đó
để “giữ thể diện quốc gia”. Năm 1965, bốn anh chàng hoàn toàn không hề
biết chơi nhạc cụ được đài truyền hình NBC tuyển chọn từ hơn bốn nghìn
khuôn mặt khác nhau để lập nên "Beatles của người Mỹ" với cái tên
Monkees. Từ việc sáng tạc hoà âm, chơi nhạc (trong phòng thu) của nhóm
đều do những nhạc sĩ tên tuổi của Mỹ đảm nhiệm. “Các chú khỉ” chỉ việc
xuất hiện trên truyền hình nhe hàm răng trắng như kem Colgate ra cười
và giả vờ chơi nhạc. Có lẽ đây là boysband đầu tiên của âm nhạc được
sản xuất theo kiểu ghép nối để thoả mãn cơn khát của thị trường. Dân Mỹ
tạm tự hào với “Beatles của mình” dù đó chỉ là niềm tự hào giả tạo.
Monkees không thể nào vượt qua được cái bóng khổng lồ của Beatles và
cuối cùng đành chịu chết yểu sau ba năm hoạt động. Người Anh vẫn là số
1!

Cơ hội tốt đã đến
khi John Lennon, trong một lúc cao hứng đã tuyên bố The Bealtes còn nổi
tiếng hơn cả chúa Jesus. Khắp nước Mỹ phát động phong trào tẩy chay
nhạc Beatles. Các đài phát thanh ngưng phát nhạc của Bealtes, các album
của họ bị lôi ra đập bỏ không thương tiếc. Phong trào này lan rộng qua
những nước khác như Philippines hay Nhật Bản cho đến khi The Bealtes
chịu nói lời xin lỗi trên báo đài. Việc chống lại The Bealtes lần này
không đơn thuần vì lí do tôn giáo mà ẩn ý của nó là "đánh rắn phải đánh
dập đầu". The Beatles là cánh chim đầu đàn của cuộc xâm lăng của người
Anh. Nếu The Beatles bị tẩy chay thì các ban nhạc Anh khác cũng khó
lòng sống được trên đất Mỹ. Lúc đó, nguời Mỹ sẽ giành lại thị phần
riêng cho mình trên thị trường. Thủ đoạn của người Mỹ lập tức có tác
dụng. Những ban nhạc "yếu cơ" và "ăn theo" như Gerry and the Pacemakers
hay Herman's Hermits bị loại khỏi vòng chiến. Những anh cứng cựa hơn
như The Beatles, Rolling Stones, Kinks hay Zombie tuy tồn tại được
nhưng mất đi thị phần đáng kể. Cuộc xâm lăng của người Anh tạm lắng
xuống. Những kẻ xâm lược rút quân về nuớc chuẩn bị cho một cuộc xâm
lăng mới với qui mô lớn mạnh hơn.

Xét
về mặt giá trị nghệ thuật, cuộc xâm lăng đầu tiên của người Anh chưa
thật sự có ý nghĩa. Trong hằng hà sa số các ban nhạc Anh đặt chân lên
đất Mỹ, số ban nhạc có tài để đứng vững trên đôi chân của mình không
nhiều, nổi bật nhất trong số đó là Rolling Stones, Kinks, Searchers,
Yardbirds...Những ban nhạc khác một là rập khuôn phong cách "moptop
loveable" của The Beatles với những bản tình ca của tuổi trẻ hồn nhiên
vui tươi nhưng sáo mòn hoặc bắt chước phong cách rhythm and blues giận
dữ và nổi loạn của Rolling Stones trước sau cũng chết vì thiếu sáng
tạo. Tuy nhiên, cuộc xâm lăng của người Anh lần này đã có công hình
thành nên nguyên mẫu của một ban nhạc rock gọn gàn và năng động gồm ba
guitar (1 rhythm, 1 lead và 1 bass) cùng dàn trống. Người Anh cũng đã
xoá đi khoảng cách giữa ban nhạc và ca sĩ và nâng vai trò của tay
guitar lead lên một bực cao hơn. Nếu trước đó những ban nhạc với cái
tên đại loại như Buddy Holly and the Crickets hay Bill Haley and the
Comets là phổ biến thì khi qua tay người Anh, nó đã được rút gọn thành
Beatles hay Kinks. Ban nhạc không chỉ là ban nhạc đệm mà là một khối
thống nhất quyết đinh thành công chung. Đặc biệt, ca sĩ không chỉ là
một thành viên nhất định mà có thể là bất kì thành viên nào trong ban
nhạc, kể cả tay trống (như The Beatles, cả bốn thành viên đều là ca
sĩ). Và nếu trước đây, vị trí của các thành viên trong ban nhạc được
xếp theo thứ tự: ca sĩ - rhythm guitar (hay piano) - bass guitar -
trống - lead guitar thì đến năm 1965-1966, thứ tự này được thay đổi lại
như sau: ca sĩ - lead guitar - rhythm guitar - bass guitar - trống. Với
tài năng của mình, các tay lead guitar xuất sắc như George Harrison
(The Beatles), Keith Richard (Rolling Stones), Eric Clapton (Yardbirds)
đã đưa cây guitar lead lên đúng vị trí của nó và trở thành một phần tất
yếu của nhạc rock. Thậm chí đến nay, một ban nhạc rock không có một tay
guitar lead tài giỏi thì không phải là một ban nhạc rock đúng nghĩa. Về
mặt thương mại, sự xâm lưọc của người Anh đã tạo thế cân bằng về thị
trường băng đĩa ở hai bờ Đại tây Dương. Nước Mỹ không còn là thị trường
độc nhất của nhạc rock mà phải chia phần cho nước Anh. Cuộc xâm lược
này của người Anh cũng thúc đẩy công nghiệp biểu diễn (showbiz) phát
triển mạnh mẽ hơn, chuyên nghiệp hơn và cạnh tranh quyết liệt hơn. Nhạc
rock bắt đầu thật sự trở thành một nền công nghệ hái ra tiền.

1/The Animals

Ban nhạc R&B xuất thân từ Newcastle với phong cách dữ dội, trước cả
Rolling Stones. Tay bass Chas Chandler sau này trở thành ông bầu của
Jimi Hendrix. Các ca khúc đáng nghe của nhóm bao gồm: House of the Rising Sun, Don't Let Me Be Misunderstood, San Francisco Night.

2/The Beatles

Kẻ mở đầu cho cuộc xâm lăng của các ban nhạc Anh, nói về họ sẽ là vô
tận. Các ca khác được giới yêu nhạc Việt Nam say mê vào thơi điểm đó: And I Love Her, Let It Be, Yesterday.

3/Dave Clark Five

Được gọi là "Âm thanh Tottenham", Dave Clark Five đã tạo được âm sắc
riêng với tiếng kèn của Dennis Payton trên nền trống đặc trưng như
trống trận của tay trống kiêm ca sĩ chính Dave Clark. Tuy nhiên nhóm
không thọ. Các ca khúc đáng nhớ: Glad All Over, Do You Love Me ? Try Too Hard, I Like It Like That.

4/Gerry and the Pacemakers

Nhóm GP với thủ lĩnh Gerry Marsden(ngồi) Đây là nhóm xuất thân tại
Liverpool và nhận Brian Epstein làm ông bầu như The Beatles. Đạt được
thành công vào đầu những năm 60 với những bài hit: You'll Never Walk Alone, Don't Let the Sun Catch You Crying, Ferry Across the Mersey.

5/Herman's Hermits

Ban nhạc "con nhà lành" với ca sĩ chính Peter Noon trông giống một cậu
học sinh trung học làm cho các bậc phụ huynh yên tâm hơn là Rolling
Stones. Được người nghe nhạc Việt Nam trước đây biết nhiều qua những ca
khúc dễ thuộc như: No Milk Today, There's a Kind of Hush, I'm Into Somethíng Good, Mrs Brown You've Got a Lovely Daughter.

6/The Kinks

Nhóm nhạc R&B rất hay của anh em nhà Davies (Ray và David). Với tài
năng của mình, anh em nhà Davies đã duy trì được nhóm cho đến đầu thập
niên 90 với một lượng fan đông đảo. Kinks là một tượng đài khá vững
chắc của classic rock với những ca khúc kinh điển như You Really Got Me Going, Waterloo Sunset và bài hát gây shock năm 70 có tên Lola (đề cập về vấn đề đồng tính luyến ái nam).

7/Manfred Mann

Ban nhạc thật sự có tài của Anh dưới sự dẫn dắt của trưởng nhóm Manfred
Mann và tay bass Tommy McGuinness. Đây là nhóm đặt nền tảng cho thể
loại progressive sau này.

8/Peter and Gordon

Đôi song ca - guitar thùng dựa hơi nhóm Beatles vì Peter Asher là anh
trai của Jane Asher, người yêu của Paul McCartney. Nhóm đạt được thành
công ngắn ngủi với các ca khúc của cặp sáng tác Lennon-McCartney như Nobody Knows, World Without Love. Sau này Peter làm ông bầu cho James Taylor.

9/Rolling Stones

Những "bad boys" của nhạc rock ngày nào nay đã trở thành những con
khủng long của rock. Cái chết của thủ lĩnh kiêm tay guitar xuất sắc
Brian Jones năm 67 không làm cho Rollìng Stones lùi buớc. Dưới sự dẫn
dắt của Mick Jagger (được nữ hoàng Anh phong tước hiệp sĩ) và Keith
Richard, Rolling Stones luôn đứng đầu thế giới nhạc rock về danh tiếng
lẫn tai tiếng.

10/The Troggs

Bộ tứ rất kích động với ca khúc kinh điển của nhạc rock là Wild Thing (được Jimi Hendrix chơi lại tại liên hoan Monterey). Nhóm khá nổi ở thập niên 60 với những bài hit như Love is All Around, I Can't Control Myself, With a Girl Like You.

11/The Yardbirds

Nhóm Yardbirds năm 63 với Eric Clapton ngồi ở bìa phải.
Đây là nhóm R&B cuồng nhiệt của Anh rập khuôn Rolling Stones. Dù
không thành công lắm vì lối chơi nhạc blues khuôn sáo nhưng nhóm là bệ
phóng của ba tay guitar "thần sầu" nhạc rock: Eric Clapton, Jeff Beck
và Jimmy Page. Nhóm cũng là tiền thân của huyền thoại rock Led Zeppelin

12/Zombies

Nhóm được đánh giá rất cao vì sự sáng tạo táo bạo trong giai điệu và sự
kết hợp nhuần nhuyễn giữa jazz và pop. Ca khúc nổi tiếng nhất của nhóm
là She's not There được Satana cover lại năm 69.


Những guơng mặt Mỹ trong thời kì này

1/The Beach Boys

Nhóm Beach Boys với đồng phục sơmi sọc của dân chơi
lướt ván nước ở California và cũng là nhãn hiệu cầu chứng
của nhóm
Nổi tiếng nhất và có đủ sức mạnh đương đầu với Beatles là ban nhạc
Beach Boys của ba anh em Dennis, Carl và Brian Wilson với phong cách
surf rock vui tươi và kĩ năng phối bè hoàn hảo. Beach Boys luôn là một
tượng đài bất hủ của nhạc rock.

2/The Monkees

Nhóm "Beatles made in America" dưới tài biến hoá của các ông bầu đã
xuất hiện trên bảng xếp hạng của người Mỹ. Chết yểu sau ba năm ra đời,
để lại một chút gì để nhớ với Daydream Believer, Listen to the Band và bộ phim "Heads" nhái theo "A Hard Day's Night" của Beatles.